Etnografia

Prowadzący dział: dr Krzysztof Snarski, kustosz dyplomowany
e-mail: etnografia@muzeum.suwalki.pl

Dział Etnografii gromadzi, opracowuje i przechowuje eksponaty z zakresu tradycyjnej kultury materialnej wsi, sztuki ludowej oraz plastyki obrzędowej z terenu Suwalszczyzny i Mazur. Aktualny stan zbiorów wynosi blisko 2200 eksponatów.
Pierwsze muzealia etnograficzne, głównie jako darowizny osób prywatnych, pojawiły się w zbiorach suwalskiego muzeum w 1959 r. Systematyczne tworzenie kolekcji tematycznych rozpoczęło się w 1963 r. wraz z podjęciem przez muzeum pierwszych etnograficznych badań terenowych na pograniczu polsko-litewskim. Obecnie zbiory działu ilustrują w różnym zakresie tematycznym i ilościowym spuściznę kulturową obszarów wiejskich zamieszkiwanych przez Polaków, Litwinów i Staroobrzędowców na Suwalszczyźnie oraz Mazurów, Niemców, Polaków i Łemków na terenie Mazur. „Mazurska” część zbiorów działu, licząca około ok. 170 pozycji inwentarzowych, znajduje się obecnie w stałym depozycie w Muzeum Kultury Ludowej w Węgorzewie i w Muzeum Michała Kajki w Ogródku.
Do najliczniejszych i zarazem najciekawszych eksponatów etnograficznych w zbiorach działu należą: sprzęty, meble i narzędzia z wyposażenia tradycyjnego gospodarstwa wiejskiego, narzędzia i wytwory rzemiosł ludowych (m.in. tkackie, stolarskie, ciesielskie, klumpiarskie, garncarskie, kowalskie, plecionkarskie), dawne i współczesne tkaniny ludowe, tradycyjne ubiory i obuwie oraz rzeźby, zabawki i pisanki autorstwa najlepszych twórców ludowych w regionie.

W czasie swojego istnienia dział zrealizował w oparciu o własne eksponaty i zbiory innych muzeów kilkanaście wystaw czasowych poświęconych zarówno własnemu regionowi, jak i etnografii różnych kontynentów. Do ciekawszych ekspozycji należą: „Współczesna rzeźba ludowa województwa suwalskiego” (1976 r.), „Przyroda w sztuce ludowej” (dwie edycje wystaw pokonkursowych w 1977 r. i w 1978 r.), „Malarstwo Tymoteusza Muśki” (1991), „Ludowe tkaniny dwuosnowowe Pojezierza Suwalsko-Augustowskiego” (1991 r.), Len w tradycyjnej kulturze ludowej Pojezierza Suwalskiego” (1994 r.), „Stroje Indian Meksyku” (1999 r.), „Pod strzechą. Tradycyjne gospodarstwo wiejskie na Suwalszczyźnie” (2003 r.), „Sztuka Czarnej Afryki” (2005 r.), „Koń w sztuce ludowej” (2007) ekspozycję „Starowierski świat” prezentowaną w 2010 r.

Oprócz gromadzenia zbiorów i organizacji wystaw, w dziale prowadzone są własne badania naukowe. Pierwsze prace badawcze, podjęte w latach 60. XX w., dotyczyły litewskiego stroju oraz sztuki ludowej, na terenie powiatów suwalskiego, augustowskiego i sejneńskiego. W latach 70. i 80. XX w. tematami wiodącymi były przemiany kulturowe wśród mieszkańców wsi Kal i Szurpiły, włókiennictwo ludowe, tradycyjne budownictwo ludowe oraz wyposażenie wnętrz mieszkalnych. W ostatnich latach prowadzone były badania terenowe dotyczące zwyczajów i obrzędów dorocznych na Suwalszczyźnie. Od 2007 roku w ramach badań nad kulturą mniejszości zamieszkujących Suwalszczyznę, dział gromadzi i opracowuje materiały dotyczące Staroobrzędowców. Wyniki badań terenowych publikowane są, w formie artykułów naukowych, w wydawnictwach specjalistycznych.

W ramach upowszechniania tradycji regionalnych dział realizuje się na dwóch płaszczyznach: prowadzi własne zajęcia muzealne z wybranych zagadnień kultury duchowej („Rok obrzędowy na Suwalszczyźnie” oraz „Wróżby andrzejkowe”) oraz organizuje imprezy etnograficzne pt. „Spotkania z kolędą”, „Allelujki”.