Sztuka

Prowadząca dział: Eliza Ptaszyńska, kustosz
e-mail: dzialsztuki@muzeum.suwalki.pl

W Dziale Sztuki gromadzone jest przede wszystkim malarstwo polskie z XIX wieku. Podstawą kolekcji są dzieła Alfreda Wierusza-Kowalskiego (1849–1915) oraz innych polskich malarzy związanych z międzynarodowym środowiskiem artystycznym w Monachium, m.in. Romana Kochanowskiego, Ludwika Kurelli, Włodzimierza Łosia, Władysława Maleckiego, Franciszka Streitta, Józefa Jaroszyńskiego, Aleksandra Augustynowicza, Zygmunta Ajdukiewicza, Zygmunta Sidorowicza, Jan Chełmiński, Antoniego Piotrowskiego, Piotra Stachiewicza, Kazimierza Alchimowicza, Czesława Tańskiego.

Twórczość Alfreda Wierusza-Kowalskiego, najwybitniejszego malarza urodzonego w Suwałkach, prezentowana jest na stałej galerii. Muzeum posiada bezcenny zbiór obrazów, szkiców, rysunków artysty. Na zbiór wieruszianów składają się także w znaczącej liczbie prace malarskie syna Czesława Wierusza-Kowalskiego (1882–1984) oraz wnuczki Joanny Wierusz-Kowalskiej-Turowskiej (1930–2005), a także innych przedstawicieli rodu Wieruszów-Kowalskich.

Zbiór sztuki w suwalskim muzeum tworzą także obrazy artystów, którzy w Monachium przebywali krótko i są bardziej związani z Krakowem oraz powołaną tam w 1895 roku Akademią Sztuk Pięknych. Należą do nich prace, m.in.: Juliana Fałata, Leona Wyczółkowskiego,  Jacka Malczewskiego, Ludwika Stasiaka, Józefa Rapackiego, Włodzimierza Tetmajera, Alfonsa Karpińskiego, Antoniego Gawińskiego, Wacława Żaboklickiego, Henryka Szczyglińskiego, Stefana Popowskiego, Stanisława Czajkowskiego i Józefa Czajkowskiego, Jana Stanisławskiego.

Osobny zbiór to płótna malarzy z różnych ośrodków, którzy tworzyli bądź w okresie międzywojennym (Stanisław Ignacy Witkiewicz, Stefan Filipkiewicz, Stanisław Kamocki), bądź jeszcze także po 1945 roku (Wojciech Weiss, Jerzy Fedkowicz,  Jan Hrynkowski, Władysław Jarocki, Fryderyk Pautsch, Ignacy Pieńkowski). Interesująca grupę stanowią prace twórców aktywnych w okresie międzywojennym w Wilnie (także w kontekście wielorakich powiazań z tym miastem Czesława Wierusza-Kowalskiego): Mariana Kuleszy (1879–1943), Adama Międzybłockiego (1885–1956), Michał Rouby, Tymona Niesiołowskiego i Ludomira Slendzińskiego.   Dwaj pierwsi z wymienionych to artyści związani z Suwałkami i Suwalszczyzną, którzy także są w kręgu szczególnego  zainteresowania Działu Sztuki. Oprócz ich prac są w zbiorach obrazy i rysunki Kazimierza Górnickiego (1838–1889; mieszkał i tworzył w Suwałkach 28 lat),  Ignacego Jasińskiego (1833–1878; był uczniem suwalskiego gimnazjum, następnie uczył się w Monachium w jednej pracowni z Alfredem Wieruszem-Kowalskim).

Wybrane prace ze zbiorów Działu Sztuki prezentowane są na dwóch wystawach stałych: „Życie i twórczość Alfreda Wierusza-Kowalskiego” oraz „Polskie malarstwo monachijskie”. Są one wzbogacone obrazami Alfreda Wierusz-Kowalskiego, Józefa Brandta, Józefa Chełmońskiego, Antoniego Kozakiewicza, Juliusza Kossaka, Wojciecha Kossaka, Władysława Czachórskiego, Juliusza Zubera czy Franza Adama, które pochodzą z depozytów muzealnych i od osób prywatnych.

Zbiory archiwalne w Muzeum dotyczą przede wszystkim polskiego  środowiska artystycznego w Monachium w latach 1828-1914. Bezcenny ich zasób to przede wszystkim dokumenty, listy, fotografie ze spuścizny Alfreda Wierusza-Kowalskiego. Ważną jego częścią są  drzeworyty reprodukcyjne (ponad 120 obiektów) przedstawiające dzieła tego artysty. Zbiór ten, konsekwentnie powiększany, wzbogacany jest drzeworytami wykonanymi na podstawie obrazów innych przedstawicieli malarstwa polskiego z XIX wieku.

W muzeum znajduje się także bogata spuścizna fotograficzna, w tym konterfekty rodzinne,  Romana Kochanowskiego oraz związane z nim dokumenty, notatniki, listy, szkicowniki, projekty itp.

Do cennych archiwaliów należą, m.in. list Maksymiliana Gierymskiego, legitymacje akademii monachijskiej Jana Kauzika oraz wiele fotografii, pism, dziewiętnastowiecznych reprodukcji, tek itp. materiałów ilustrujących monachijskie życie artystyczne.

Osobny zbiór tworzy przekazane w 2009 roku przez Alinę i Zbigniewa Koczorowskich archiwum Haliny Stępień (1929–2008), historyka sztuki, autorki fundamentalnych opracowań o artystach polskich w środowisku monachijskim.

Zbiór Działu Sztuki to także oryginalne, pełne wyposażenie monachijskiej pracowni Alfreda Wierusza-Kowalskiego. Składają się na nie: sztalugi, stołek i szafka malarskie, pianino ze stołkiem obrotowym, fotele, krzesła, stół, konsola z lustrem. Jest także kanapa, stojaki i stolik orientalny. W Dziale Historii przechowywana jest paleta Alfreda Wierusza-Kowalskiego.

Rzeźba, ceramika, szkło, srebro oraz meble w zbiorze Działu Sztuki nie stanowią zwartych całości, mimo że są wśród jest wiele cennych obiektów. Są one wykorzystywane ekspozycjach czasowych o różnej tematyce.