JAN BOHDAN CHMIELEWSKI- w dziesiątą rocznicę śmierci.

JAN BOHDAN CHMIELEWSKI

(18 IX 1927 – 18 VIII 2014)

Jan Bohdan Chmielewski – artysta rzeźbiarz, medalier, nauczyciel akademicki – urodził się w Grodnie (obecnie Białoruś), gdzie spędził dzieciństwo ukończył naukę w szóstej klasie szkoły podstawowej. W latach 1943–1945 walczył jako żołnierz zgrupowania Armii Krajowej (Oddział „Żwirki”) w rejonie Puszczy Augustowskiej (Mikaszówka). Po wojnie rodzina zamieszkała we wsi Netta w gm. Augustów, od 1950 roku – w Suwałkach, u siostry matki, następnie w jednopiętrowym budynku, zwanym nauczycielskim, przy ul. T. Noniewicza 18. Do tego rodzinnego domu przyjeżdżał jako uczeń i student na święta bądź wakacje, także w latach późniejszych na urlop. Rodzice spoczęli na cmentarzu katolickim przy ul. Bakałarzewskiej; grób zdobi rzeźba ich syna. W latach 1946–1949 uczęszczał do Semestralnego Gimnazjum w Augustowie, a następnie do Liceum Pedagogicznego w Białymstoku, w którym zdał maturę. W 1950 roku rozpoczął studia na Akademii Sztuk Pięknych na wydziale rzeźby, które ukończył w zakończył w 1956. Jego debiutem artystycznym był udział w ważnej w historii współczesnej sztuki polskiej Ogólnopolskiej Wystawie Młodej Plastyki „Przeciw wojnie – przeciw faszyzmowi”, zwanej  „Arsenałem 1955”, na której pokazał rzeźbę pt. „Moja ziemia”. Po uzyskaniu absolutorium pracował na ASP w Warszawie kolejno jako asystent, starszy asystent (od 30 IX 1963), adiunkt (od 15 IX 1967), docent, profesor nadzwyczajny (1987) i zwyczajny Politechniki Białostockiej (od I 1992). Prowadził i wypromował 95 dyplomantów. Był wieloletnim członkiem Senatu i Kolegium Rektorskiego ASP, kierownikiem Katedry i dziekanem Wydziału Rzeźby. Od 1976 roku uczestniczył  w organizacji Wydziału Architektury na Politechnice Białostockiej; w latach 1976–1992 był kierownikiem Katedry Rysunku i Rzeźby tej uczelni. W 30 IX 1997 r. przeszedł na emeryturę. Wielokrotnie był wyróżniany za pracę dydaktyczno-wychowawczą i szczególne zasługi dla oświaty. W latach 1960–1997 pełnił wiele funkcji społecznych. Twórczość artystyczną rozpoczął od prac z zakresu grafiki użytkowej (plakaty, odznaki, medale), projektowania okładek książek (dla Państwowego Wydawnictwa Rolniczego i Leśnego), współpracy z „Przeglądem Sportowym” (winiety dla tej gazety). Trzykrotnie przebywał na stypendiach artystycznych MKiS: w Paryżu (1958), Moskwie (1962) i Rzymie (1967). Od 1958 r. zajmował się przede wszystkim rzeźbą. Zaprojektował i zrealizował pomniki w kraju i poza jego granicami, m.in.: Braterstwo broni, Nowogard, 1972, Mikołaj Kopernik, Ułan Bator (Mongolia), 1974; Mikołaj Kopernik, Utica (USA), 1975; Bohaterom Ziemi Białostockiej, Białystok, 1975; Polskiego Żołnierza i Marynarza, Narwik (Norwegia), 1979; Poległym w służbie i obronie Polski Ludowej, Warszawa, 1985 (zdemontowany w 1991); Łączniczka AK, Józefów, 2001; Janusz Korczak, Warszawa, 2006; gen. Maria Witek, Warszawa, 2007. Jest autorem suwalskich pomników (z piaskowca i z brązu) Marii Konopnickiej (1963 i 2010). Był autorem projektów i wykonawcą licznych płaskorzeźb, popiersi i tablic pamiątkowych. W przestrzeni miejskiej Suwałk i okolic znajdują się popiersia: Janusza Korczaka (2010), gen. Ludwika Michała Paca (Dowspuda gm. Raczki, 2010); płaskorzeźby i tablice pamiątkowe: Marii Konopnickiej (1 Liceum Ogólnokształcące z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Marii Konopnickiej w Suwałkach, 2011), Alfreda Lityńskiego (Stary Folwark, 2000), Alfreda Wierusza-Kowalskiego (dom przy ul. T. Kościuszki w Suwałkach, 1999), Wiktora Winikajtysa (Wigry, 2001), inż. Zdzisława Maszewskiego (Suwałki, ul. T. Kościuszki, 2003), Czesława Miłosza (dom przy ul. ks. K. Hamerszmita w Suwałkach, 2006), Józefa Gajewskiego (Urząd Miasta w Suwałkach, 2014). Dziedziną twórczości, którą uprawiał od 1957 r. przez całe życie było medalierstwo. Zaprojektował i wykonał ponad sto medali i monet okolicznościowych. Przez całe powojenne życie obecny był w Suwałkach. Z miastem łączyły go więzy rodzinne, ale też pragnienie działań dla jego rozwoju. Okres szczególnego zaangażowania przypada na lata po 1975 roku, kiedy Suwałki zostały stolicą województwa suwalskiego. Wraz z artystą Andrzejem Strumiłłą zainicjował w 1977 roku organizację dorocznych spotkań pn. „Sztuka i środowisko” (w latach 1982–1984 pełnił funkcję komisarza), które odbywały się w zespole poklasztornym w Wigrach. W 1977 roku w suwalskim Biurze Wystaw Artystycznych zaprezentował na inaugurację spotkań swoje rzeźby. Z tą instytucją utrzymywał stałą współpracę. Otrzymał 21 V 1982 r. odznakę „Zasłużony dla  Województwa Suwalskiego”, zaś w czerwcu 2001 został wyróżniony medalem i tytułem „Zasłużony dla miasta Suwałk”. Otrzymał  tytułu „Honorowego Obywatela Suwałk” (13 VIII 2011); za zasługi dla Suwałk został także laureatem „Włóczni Jadźwingów” (2011). Zmarł po ciężkiej chorobie 18 VIII 2014 roku w swoim mieszkaniu-pracowni w Warszawie przy ul. Jagiellońskiej 56; z miejscem tym związany był od 1962 r. (na ścianie tego domu odsłonięto 10 VI 2015 r. pamiątkową tablicę według projektu Mariana Koniecznego). Został pochowany na warszawskim cmentarzu ewangelicko-augsburskim na Woli. Posiadał odznaczenia: Złoty Krzyż Zasługi (6 XI 1970), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (13 VII 1977), Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (5 IX 1984). Spełniło się marzenie artysty, kiedy w 1990 r. został mianowany przez Ministra Obrony Narodowej jako porucznik na (nieistniejący już obecnie) stopień rotmistrza. W pierwsza rocznicę śmierci artysty w Muzeum im. Marii Konopnickiej Oddziale Muzeum Okręgowym w Suwałkach otwarto 18 VIII 2015 roku wystawę pt. Jan Bohdan Chmielewski – in memoriam (scen. i aranżacja Zbigniew Fałtynowicz). Muzeum wydało wówczas album pt. Jan Bohdan Chmielewski 1927–2016, zawierający także wiele informacji biograficznych.