Stefan Maciejewski (1936–2024)

W Krakowie 2 sierpnia zmarł Stefan Maciejewski – pisarz, dziennikarz, redaktor, krajoznawca, edytor. Urodził się 17 III 1936 roku w Garbatce koło Radomia. Przez parę lat pracował jako nauczyciel w różnych szkołach. W 1967 roku rozpoczął pracę dziennikarską jako reporter „Echa Krakowa” (do 1970). W tym samym czasie współtworzył pismo „Student”, którego został pierwszym redaktorem naczelnym (1 X 1967 – 3 XIII 1970). W latach 1971–1973 był publicystą „Życia Literackiego”. W 1972 roku zadebiutował jako pisarz zbiorem opowiadań Czas mężczyzn (Wrocław, Ossolineum). W latach 1973–1974 związał się z „Gazetą Białostocką” (był kierownikiem działu kulturalnego) i zamieszkał w Białymstoku. W tym okresie rozpoczął poznawanie Suwalszczyzny – turystyczne (wyprawy kajakowe) i dziennikarskie (cykl reportaży historycznych o wybitnych postaciach związanych z północno-wschodnią Polską, które ukazały się w książce Szlachetni pasjonaci, 1978). W 1975 roku powrócił do Krakowa i podjął pracę w „Gazecie Południowej” (do 1980), następnie „Gazecie Krakowskiej” (1981); jednocześnie współpracował m.in. z: „ITD” (1972–1978), „Kontrastami” (1975–1979), „Przekrojem” (1975–1981), „Podtatrzem” (1977–1981), „TeMI” (1978–1981), „Tygodnikiem Zamojskim” (1979–1981) i najdłużej z „Życiem Literackim” (1974–1981). Wiele jego reportaży włączono do wydań zbiorowych, m.in.: Corrida po polsku (1979), Spotkania z Suwalszczyzną (1980), Nagłe zaskoczenie (1981). W 1981 roku otrzymał Nagrodę „Pawiego Pióra”. Z powodzeniem uprawiał też twórczość literacką, publikując zbiory opowiadań i powieści: Białe oko [opowieść dla młodzieży], 1978 (Warszawa, Nasza Księgarnia), wyd. 2 1991 (Kraków, Oficyna Cracovia); Czterej z piekła, 1978 (Warszawa, SW „Czytelnik”); Błękitny krzyż (Kraków, KAW, b.d.w.); Cios za cios, 1984 (wyd. w drugim obiegu w Bibliotece Miesięcznika Małopolskiego nr 3 pod pseud. Władysław Jaryma); Po drodze [opow.], 1986 (Kraków, WL) oraz otrzymując nagrody redakcji: „Nadodrza” (1965), Wydawnictwa Ossolineum (1968), Instytutu Wyd. „Naszej Księgarni” (1977) i SW „Czytelnik”. Zajmował się także przekładami (Biała jaskółka: antologia opowiadań bułgarskich XIX i XX wieku. Katowice: Wyd. Śląskie 1982). W drugiej połowie lat siedemdziesiątych parokrotnie przedsięwziął wyprawy kajakowe szlakiem Czarnej Hańczy (na kanwie jednej z nich powstała opowieść W pogoni za rakiem, wyd. „Nasza Księgarnia”, 1988), Biebrzy i innymi rzekami (i jeziorami) Suwalszczyzny oraz wędrówki piesze po hańczańskiej krainie. W latach 1980–1981 zaangażował się w organizację Polskiego Klubu Ekologicznego (członek założyciel) i reaktywowanie Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (dokumentację starań zebrał i opublikował w Kronice odrodzenia PTT, Kraków 2011). Wiele artykułów poświęcał problemom ochrony środowiska i przyrody polskiej oraz krajoznawstwu (Nagroda m. Krakowa za działalność ekologiczną, 1981). W stanie wojennym został usunięty z pracy i do 1990 roku dziennikarstwa nie uprawiał. W 1983 roku przeszedł na rentę. W latach 1984–1988 był kierownikiem Dworu Tetmajerów (Oddział Muzeum Tatrzańskiego) w Łopusznej. Opublikował opowieść o zwierzętach pt. Saga o ginących i uratowanych (1988, 2 wyd. 1995) oraz o dziejach miejscowości Zakopane, Zakopane… (Kraków 1993). W 1989 roku wyjechał do siostry Danuty do Australii, gdzie pracował w kopalni opali. Po powrocie w 1990 roku nawiązał współpracę z „Aurą” i „Przekrojem”, pisząc także artykuły i reportaże m.in. do: „Gazety Współczesnej”, „Plusa”, „Tygodnika Małopolskiego”, „Wieści”, „Ostoi”. W 1991 roku zamieszkał w Suwałkach. Publikował w „Krajobrazach” i innych lokalnych czasopismach: „Tygodniku Północnym”, 1991; „Tygodniku Suwalskim”, 1992–1995; „Szelmencie” (2000), „W kręgu zbrodni”. O Suwalszczyźnie napisał dziesiątki różnorodnych tekstów dziennikarskich, literackich (opowieści, legend, wierszy) i popularnonaukowych (portretów osób zasłużonych dla Suwalszczyzny, zamieszczonych w Biografiach suwalskich cz. II–V, których wydawcą była Pracownia Krajoznawcza przy suwalskim Oddziale PTTK) oraz parę przewodników i opowieści (Po ziemi suwalskiej: przewodnik turystyczny, Suwałki, Wydawnictwo HAŃCZA, 1994, wyd. 2 zm. 1998; Szlakami północnej Suwalszczyzny, Suwałki, Wydawnictwo Jaćwież, 1995, wyd. 2 zm. 2001; Rowerem po Suwalszczyźnie: przewodnik po trasach rowerowych Pojezierza Suwalsko-Augustowskiego, Suwałki, Fundacja Wigry, 1995; W krainie Biebrzy: przewodnik. Suwałki, Wydawnictwo HAŃCZA, 1996; Suwałki i okolice: przewodnik, informator, Suwałki, Agencja Usługowa OMEGA, 1997; Wigry: klejnot przyrody i krajobrazu, Suwałki, Wydawnictwo Relax 1998; Opowieść o kamedułach wigierskich, Suwałki, Oficyna ŻAK 1999; Suwalszczyzna: manual turystyczny, Suwałki, Polsko-Litewska Izba Gospodarcza Rynków Wschodnich 2000; Legendy znad Wigier, Agencja Usługowa OMEGA, 2002). Jest także autorem przewodnika Gałczyńskiego… Pranie i okolice (Pranie 2003). W latach 1998–2007 współtworzył i redagował kwartalnik „Jaćwież”, w którym także publikował. Sporadycznie ogłaszał wiersze, m.in. w „Tygodniku Suwalskim”, „Ocaleniu przez Poezję”, „Jaćwieży”, także w antologiach: Gdzie jeziora syte przestrzenią obłoków: Suwalszczyzna w poezji (1998) i Tam prosto do Augustowa (Augustów 2007). W 1995 roku otrzymał za twórczość dziennikarską nagrodę wojewody suwalskiego, w 2002 – III Nagrodę im. Zygmunta Glogera za „publikacje w zakresie krajoznawstwa, w tym autorstwo licznych przewodników”. Należał do Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (1967–1981), Związku Literatów Polskich (1980–1981). Był członkiem krakowskiego oddziału Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (od 1981), należał do Stowarzyszenia Literackiego w Suwałkach (1995–2003). Od listopada 2002 roku mieszkał w Krakowie. Wyjeżdżając z Suwałk przekazał do zbiorów Miejskiej Biblioteki Publicznej tomik 18 wierszy, wydany przez przyjaciół w nakładzie 10 numerowanych egzemplarzy. Udzielał się w Polskim Towarzystwie Tatrzańskim (od 2007 członek honorowy tej organizacji). W latach 2008–2011 był redaktorem naczelnym „Pamiętnika PTT”. Współpracował z rocznikiem „Małopolska” (od 2004). Przygotował do druku i opublikował dziennik 1980–1983 pt. Wojna polsko-polska (2007). Posiadał Złotą Odznakę Miasta Krakowa. W 2008 roku wydał opowieść biograficzną Romans z Suwalszczyzną (Suwałki, Wydawnictwo HAŃCZA), w 2010 – zbiór wierszy Brzegiem rzeki i czasu (Kraków, Wydawnictwo Buchers Design; n. 100 numerowanych egz.) – motywem przewodnim tych publikacji są wspomnienia z wędrówek po Suwalszczyźnie i przeżycia w krainie Czarnej Hańczy. Wielowątkowe początki kontaktów z północno-wschodnim regionem opisał w artykule Odkrywanie Suwalszczyzny, który opublikował w „Jaćwieży” (2002, nr 19).

Stefan Maciejewski -Kraków, 19 marca 2021 r.